Sarı Nokta Hastalığı Nedir?

Sarı nokta hastalığı tedavisi
Siz ya da sevdiğiniz birinin sarı nokta hastalığı diğer adıyla yaşa bağlı makula dejenerasyonu (YBMD) olduğunu öğrendiğinizde pek çok insan gibi muhtemelen bu hastalık hakkında çok az şey biliyorsunuzdur.
YBMD 50 yaş üstü kişilerde görme kaybının en önemli nedeni olan yaygın bir göz hastalığıdır. Makula, gözün arkasında bulunan retinanın en hassas kısmı olup, baktığımız nesneleri net görmemizi sağlayan milyonlarca hücreden oluşur.
Retina görüntüyü elektrik sinyallerine dönüştürür ve bu sinyalleri görme siniri (optik sinir) yoluyla beynin ilgili bölgesine gönderir. Burada sinyaller gördüğümüz görüntülere dönüştürülür.

Makula herhangi bir nedenle hasar gördüğünde, baktığımız yerin merkezi bulanık veya karanlık olabildiği gibi, objeler kırık, eğilmiş veya olduğundan küçük ya da büyük görünebilir.
İşte bu nedenle YBMD ( gözde sarı nokta hastalığı ) yüzleri tanıma, araç kullanma veya okuma-yazma, elişi yapma ve yemek pişirme gibi günlük işlerimizi yapmamızı engelleyebilir.
Sarı nokta göz hastalığı bazen çok yavaş ilerler ve uzun yıllar görüş kaybı olmaz. Bazen de hızlı ilerleyerek bir veya iki gözde ciddi görme kaybına ve tam bir körlüğe yol açabilir.

Bu yazıda sarı nokta hastalığının belirtileri, sarı nokta hastalığı tedavisi ve bu konudaki son gelişmelerle birlikte bazı hastalarda uygulanabilen sarı nokta hastalığı ameliyatına dair bilgiler bulacaksınız. Yazının sonunda ise sarı nokta ile ilgili akla takılan soruların cevapları yer almaktadır.

Sarı Nokta Hastalığı Belirtileri

Yaşa bağlı makula dejenerasyonu bazen hiç bir belirti vermeden de ortaya çıkabilmektedir. Ancak kısaca sarı nokta belirtileri için şunları sıralayabiliriz;

  • Görme kalitesinde düşüş
  • Görme kaybı
  • Göz önünde karartılar belirmesi
  • Cisimleri kırık gibi görme
  • Renklerin birbirine karışması
  • Bulanık görme

Kimler daha risklidir?

  • İleri yaş:Yaşa bağlı makula dejenerasyonu için en önemli risk faktörüdür. 60 yaşından sonra daha sık görülse de günümüzde daha erken yaşlarda ortaya çıkabilmektedir.
  • Sigara:  Araştırmalar, sigaranın sarı nokta hastalığı riskini ikiye katladığını göstermektedir.
  • Irk: Beyaz ırkda daha yaygındır.
  • Ailesel ve genetik yatkınlık: Ailesinde YBMD olanlar daha yüksek risk altındadır. YBMD riskini artıran çok sayıda gen keşfedilmesi yanında sigara ve dengesiz beslenme gibi faktörler sarı nokta hastalığı oluşumunu etkilediğinden, hastalığı ortaya çıkmadan önce teşhis edebilecek hiçbir genetik test yoktur. Bu nedenle hastalık öncesi rutin genetik test yapılması gereksizdir.

Sarı Nokta Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

Genellikle görme ile ilgili bir şikayetiniz olmadan sinsi başladığı için, erken dönemde retina hastalıklarında tecrübeli bir göz doktorunun yapacağı kapsamlı bir göz muayenesi ile tespit edebilir.

Bunun için göz bebeğinizi genişleterek yapılan detaylı biyomikroskopik retina-makula ve görme siniri (optik sinir başı) muayenesi yanında, erken tanı için mutlaka Retina Tomografisi (OCT) gibi ileri görüntüleme yöntemlerinden faydalanılmalıdır.
Retina Tomografisi (OCT) göz bebeğinizi büyütmeden, sadece birkaç saniye içinde retina tabakaları ve görme sinirinin (Optik sinir başı)  3 mikrona kadar ayrıntılı görüntüsünü vermesi yanında retina tabakalarının ayrı ayrı kalınlıklarını ve optik sinir lifi kalınlığını da sayısal olarak belirtmektedir.
Bu nedenle retina hastalıklarının erken teşhisinde en önemli test cihazı olmasının yanında, göz tansiyonu hastalığının (Glokom) tanı ve takibinde en kesin ve erken tanı aracıdır.

Sağlık Bakanlığı verilerine göre dünyada 30 milyon YMDB hastası vardır. Bu hastalıkta en önemli nokta erken teşhistir.

Göz Doktoruna Sormanız Gereken Sorular

  • Yaşa bağlı makula dejenerasyonu hastalığım tedavi edilebilir mi?
  • Bu hastalık gelecekte görmemi nasıl etkiler?
  • Hangi belirtiler ortaya çıkarsa sizi bilgilendirmeliyim?
  • Beslenme ve alışkanlıklarımda, yaşam tarzımda değişiklik yapmalı mıyım?

Sarı Nokta Hastalığı Tedavisi

Günümüzde, hiçbir belirti veya görme kaybı göstermeyen erken sarı nokta hastalığı aşamasında hastalığın ilerlemesini durdurmaya yardımcı olarak özel vitamin preparatları faydalıdır. Bunlar hastalığın yaş tipe geçmesini kısmen engelleyebilir.
Bununla beraber retina hastalıklarında tecrübeli bir göz doktorunun planlı bir şekilde retina tomografisi (OCT) ile yakın takibi gerekir.
Sarı nokta tedavisi, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmada kullanılan yöntemlerden ibarettir. Yukarıda bahsedildiği gibi antioksidan besinlerle beslenme ve sigaranın bırakılması oldukça önemli olup, görme derecenizi uzun süre korumanıza yardımcıdır.

Bilimsel çalışmalar antioksidan yiyeceklerle dengeli beslenme yanında, bazı yüksek doz vitamin ve minerallerin gün gıda takviyesi olarak alımının, orta derecede sarı nokta hastalığı olan kişilerde hastalığın ilerlemesini yavaşlatabildiğini göstermektedir.
Bu nedenle, günümüzde hastalığın ileri aşamaya geçmesini önlemek için uygun hastalarda göz doktorunun önerisiyle özel vitamin kombinasyonu (AREDS 2 formülasyonu) tabletlerin kullanılması faydalı olabilir. Ayrıca, bu vitamin tabletleri ilerlemiş YBMDsi olan kişilerde görme kaybının yavaşlamasına da yardımcı olabilir.

İleri Sarı Nokta Hastalığında Kullanılan İlaçlar (Göz İçine İğne Enjeksiyonu ve Fotodinamik Tedavi)

İlerlemiş YBMD tipik olarak ciddi görme kaybına yol açar. Bu nedenle, görmenin daha da kötüleşmesini önlemek ve mümkünse kısmi artış sağlamak için göz doktorunuz göz içine (vitreus içine) iğne ile ilaç verilmesi ve soğuk lazer olarak bilinen fotodinamik tedavi seçeneklerini tavsiye edebilir. Ancak, bazen hastalık tedavi altında bile ilerleyebilir.

Göz doktorunuza, ilerlemiş YBMD aşamasında tedaviniz ile ilgili sorabileceğiniz sorular:

  • Bu durumdaki YBMD için tedavi nedir?
  • Tedavim ne zaman başlayacak ve ne kadar sürecek?
  • Bu tedavinin faydası nedir ve ne kadar başarılıdır?
  • Bu tedavi ile ilişkili riskler ve yan etkiler nelerdir?
  • Tedavi sırasında belirli besinler, ilaçlar veya işlerden sakınmalı mıyım?
  • Tedavi sonrası takibim nasıl olacak?

Sarı Nokta Hastalığı Tedavisinde Son Gelişmeler ve Sarı Nokta Hastalığı Ameliyatı

Dünya çapında YBMD yi önlemek ve tedavi etmek için büyük bütçeli araştırmalar halen devam etmektedir. Çalışmaların odaklandığı konular; hastalığın temelindeki genetik nedenleri ortaya çıkarmak ve buna uygun ilaç tedavisi geliştirmek, YBMD nedeniyle kaybolan görmeden sorumlu fotoreseptör hücreleri ve bunları destekleyen retinal pigment epitelyum (RPE) tabakalarını ve bunlar arasındaki bağlantıları yeni tedavi yöntemleri ile yeniden oluşturmak şeklinde özetlenebilir.

Ayrıca son yıllarda yaş tip ve bazen de ileri kuru tip, seçilmiş sarı nokta hastalarında, zamanında ameliyat yapılarak görme kaybının durdurulması ve hatta görmenin artırılması mümkündür. Sarı nokta hastalığı ameliyatı, temel olarak sarı noktayı besleyen alttaki damar yatağının (koroit) sağlam bölgeden alınan parça ile desteklenmesi (kısmi koroit nakli) esasına dayanır. Günümüzdeki çalışmalar nakledilen dokunun sarı nokta altında tutması, kaynaması ve uzun süre orada kalarak fonksiyon görmesi üzerinde yoğunlaşmaktadır.

Görme Rehabilitasyonu Nedir?

İlerlemiş YBMD sonucu gelişen görme kaybına bağlı olarak gazete-kitap okumak, alışveriş yapmak, yemek pişirmek ve yazmak zor olabilir. Bu durumda kalan görmenizi en iyi şekilde kullanmanız ve başkasına bağımlı olmadan yaşamanız için yardımcı görme cihazlarından faydalanmak gerekir.

Görme kaybı derecesi kişiden kişiye değiştiği için birbirinden farklı yardımcı görme araçları vardır. Bunlar:

  • Yüksek numaralı gözlükler ile okuma
  • Dijital el büyüteci ve video büyüteçler
  • Büyük baskı ve konuşma sistemleri olan bilgisayarlar
  • Konuşan saatler ve hesap makineleri
  • Basılı metni büyütmek için kamera ve kapalı devre televizyon kullanan bilgisayar teknolojileri

YBMD ile Birlikte Yaşamak

  • YBMD ye bağlı görme kaybı hayatınızı derinden etkileyebilir.
  • Çalışma, eğlence ve günlük aktivitenizi azaltmanız gerekebilir.
  • Aile ve arkadaşlarınızdan daha fazla yardım istemek zorunda kalabilirsiniz.
  • Bu durum izolasyon ve depresyona yol açabilir. Gereken hallerde psikolojik tedavi almanın yanı sıra,
  • Sizin de yapabileceğiniz bazı şeyler moralinizi ve motivasyonunuzu korumanıza yardımcıdır.

Görme kaybınızı gerçekçi olarak değerlendirmek, yardımcı görme cihazlarından faydalanmak, hayata pozitif ve umutlu bakmak, aile ve arkadaşlarınızla yakın ilişkiyi korumak ve onlardan destek almak faydalıdır.

Görsel Halüsinasyonlar Olabilir mi?

Ciddi görme kaybı olan kişiler bazen görsel halüsinasyon dediğimiz insanların, hayvanların, binaların veya manzaraların ayrıntılı resimlerini görebilirler. Bu durum endişe verici olsa da bir akıl hastalığının belirtisi değildir.
Mesela, bir kol veya bacağını kaybetmiş bazı insanların hala parmaklarını veya parmaklarının kaşındığını hissetmesi gibi, beynimiz görmediğimiz halde görme hafızamızı kullanarak görüntüleri kendi başına oluşturabilir. Bu özellik, ileri YBMD'li kişilerde ciddi görme kaybının yaygın bir yan etkisidir. Ancak, genellikle 1-1.5 yıl sonra geçer.

Halüsinasyonları azaltmak için, bir ışık ya da televizyon açmak gözlerinizi kapatmanız veya birkaç dakika boyunca gerçek bir nesneye odaklanmanız faydalı olabilir.

Beslenme ve Alışkanlıklar Sarı Nokta Hastalığında Etkili midir?

Evet. Sarı nokta hastalığın (YBMD) ile sigara alışkanlığı arasında önemli bir bağlantı vardır. Aşağıdakileri yaparak YBMD riskinizi azaltabilir veya ilerlemesini yavaşlatabilirsiniz:

  • Sigara içmekten kaçının!!
  • Düzenli egzersiz yapın.
  • Kan basıncınızı (tansiyon) ve kolesterol seviyenizi normal sınırlarda tutun.
  • Yeşil yapraklı sebzeler, meyveler ile balık ve zeytinyağından zengin bir beslenme alışkanlığı kazanın.
  • Vitamin D seviyeniz düşük ise mutlaka doktor kontrolünde D vitamini takviyesi alın.

ayrıca Sarı Nokta ve Beslenme yazımı da okuyabilirsiniz.

Sarı Nokta ile İlgili Sık Sorulan Bazı Sorular

Sarı Nokta Hastalığı Kör Eder mi?

Evet, 55 yaşından sonra ki kalıcı körlüklerin en sık nedenidir.

Makula Dejenerasyonu Kaç Tiptir?

YBMD iki tiptir. Yaş ve kuru. Kuru tip daha yavaş ilerler; yaş tip ise ani ortaya çıkar ve hızlı ilerler. Erken teşhis ve tedavi önemlidir. Erken başlayan tedavi ile görme kaybının önüne geçilir. Tedavisi göz içine ilaç enjeksiyonu şeklindedir.

Sarı Nokta Hastalığında Vitamin Kullanmak Faydalı mıdır?

Antioksidan vitamin kullanmak faydalıdır. Zaten bilimsel çalışmalarda da bu ispatlandığı için teşhis konulanlara rutin olarak sarı noktayı koruyan özel vitamin hapları verilir. Ancak unutulmamalı ki Altını bunlar, normal yollarla aldığınız vitaminler değildir. Bu özel bir vitamin kombinasyonudur ve doktor tarafından verilir.

Sarı Nokta Hastalığının Bitkisel Tedavisi Var mıdır?

Yoktur. Sadece vitamin yönünden zengin besinler mesela yeşil yapraklı sebzeler ve akdeniz mutfağı koruyucudur fakat bu hastalığa uygun geliştirilmiş vitamin kombinasyonu olmadan tek başına yeterli olmayacaktır.

Sarı Nokta Hastalığı Nasıl Anlaşılır?

Hastalığın başında olmasa bile ilerleyen safhalarda hastalarda en çok düz çizgileri yamuk görme, cisimleri küçük veya büyük görme veya görme azlığı, sisli, lekeli görme durumları ortaya çıkmaktadır. Bunlar bir belirti olsa da aslında bu hastalık detaylı retina muayenesi ile beraber çekilen OCT (retina-makula tomografisi) ile anlaşılır.

Sarı Nokta Hastaları İçin Özel Bir Gözlük Var mıdır?

Bu hastalıkta standart numaralı gözlükler fayda sağlamaz. Büyüteç görevi gören özel büyük camlı gözlüklerden fayda görülebilir. Ancak buna doktor karar verecektir. Görmesi azalan hastalarda mekanik el büyüteçler veya dijital büyüteçlerle yakını okumak belli bir oranda mümkündür.

Makula Dejenerasyonunda İğne Tedavisi Faydalı mıdır?

YBMD tedavisi iğne ile göz içine damar büyümesini engelleyici maddelerin verilmesi ile yapılır. Bu tedavi hastalığın yaş tipinde (kanamalı evre) uygulanan yegane tedavi yöntemidir.

Sarı Nokta Kör Eder mi?

Evet. 60 yaş ve üzerinde tüm dünyada önlenemeyen körlüklerin en sık nedenidir.

Sarı Nokta Hastalığı Tamamen İyileşir mi?

Erken teşhis ve uygun tedavi ile hastalığın ilerlemesi ve görmenin azalması durdurabilir ancak tamamen geri getirilemez.

Sarı Nokta Hastalığı Baş Ağrısı Yapar mı?

Hayır, yapmaz.

Sarı Nokta Hastalığı Genetik midir?

Temelde belli genlerdeki bozukluk sonucu ortaya çıkar bu konuda bir çok gen keşf edilmekle birlikte bulunmamış çok fazla gen de vardır. Ancak temel özelliği 50 yaş ve üzerinde daha sık rastlanmasıdır. Bununla birlikte bazı ailelerde daha sık ortaya çıkmış olması genetik özelliğe işaret etmektedir.

Çalışma Saatleri

Hafta İçi : 9:30-18:00 - Cumartesi: 10:00-17:00

Prof. Dr. Yüksel Totan

Editör

Prof. Dr. Yüksel Totan

Göz Hastalıkları Uzmanı

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.
Güncelleme Tarihi: 3 Ekim 2018

    Soru Sor
Prof. Dr. yüksel totan


Prof. Dr. Yüksel Totan'ı Yakından Tanıyın
TOP